Przewidywania dotyczące Testu z Wiedzy o Przedsiębiorczości – krzywe obojętności
Witaj w kolejnym wpisie z cyklu artykułów wyjaśniających wymagające zagadnienia typowe dla Testu z Wiedzy o Przedsiębiorczości. Naszym dzisiejszym obiektem zainteresowań są krzywe obojętności, czyli, innymi słowy, linie jednakowej użyteczności.
Wchodzą one w skład jednego z najbardziej popularnych modeli w obszarze mikroekonomii, jakim jest teoria wyboru konsumenta. Teoretycy wyborów konsumenckich skupiają się na próbach oszacowania, w jaki sposób zmieniają się zakupy gospodarstw domowych, gdy modyfikacji ulegną parametry takie jak cena dobra, ich dochód lub moda.
Zapewne już teraz moglibyście zadać pytanie o realne możliwości przewidywania zachowań konsumentów w tak złożonym świecie jak nasz. Byłoby to rzeczywiście trudne przedsięwzięcie. My jednak możemy je uprościć do założenia, że konsument wybiera tylko między dwoma dobrami – x oraz y.
Z tego miejsca chciałbym Cię również zachęcić do udziału w naszym kursie. Od lat kompleksowo przygotowuje on uczniów do skutecznej rekrutacji na SGH. Więcej informacji na ten temat znajdziesz pod poniższym linkiem: https://edufactory.pl/egzaminy-wstepne/test-z-wiedzy-o-przedsiebiorczosci/
Krzywe obojętności – znaczenie i kształt
Krzywe obojętności stanowią obraz prezentujący wszystkie kombinacje ilości dwóch dóbr pozwalających konsumentowi osiągnąć ten sam poziom użyteczności (zadowolenia z konsumpcji). Możemy powiedzieć, że dana osoba będzie osiągała taki sam poziom zadowolenia przy konsumpcji jednej butelki coli oraz pięciu pączków, dwóch butelek coli i dwóch pączków lub pięciu butelek coli i jednego pączka.
W celu przedstawienia powyższej informacji w sposób przystępniejszy pod kątem analizy możemy posłużyć się krzywymi obojętności, które prezentują się następująco:
Źródło: www.pexels.com
Krzywe obojętności mają zazwyczaj ujemne nachylenie. Oznacza to, że pozbawiając konsumenta jednostki danego dobra musimy mu tę stratę „zrekompensować” poprzez dodanie mu drugiego dobra. Oczywiście przy założeniu, że chcemy, by jego poziom zadowolenia pozostał niezmieniony.
Im dalej od początku układu współrzędnych (przecięcia osi x i y) położona jest krzywa obojętności, tym większy poziom satysfakcji z konsumpcji ona reprezentuje. Zgodnie z oznaczeniami na powyższym wykresie krzywa U2 jest bardziej preferowana od krzywej U1, gdyż oznacza ona większą satysfakcję z konsumpcji.
Ich istotną cechą jest też nieskończoność co do liczebności. Pomiędzy każdymi dwiema krzywymi moglibyśmy narysować kolejną, która odpowiada poziomowi zadowolenia nieco większemu niż niższa krzywa oraz nieco niższemu poziomowi zadowolenia niż krzywa wyższa. Zbiór wszystkich krzywych obojętności konsumenta dla danej pary dóbr określamy mapą preferencji.
Źródło: www.pexels.com
Wypukłość krzywych oraz pierwsze prawo Gossena
Pierwsze prawo Gossena mówi o tym, że każda kolejna jednostka konsumowanego dobra daje nam coraz mniejsze zadowolenie. W praktyce, gdy mając ochotę na słodycze zjesz pierwszego pączka, z pewnością przyniesie Ci on duże zadowolenie. Gdybyś jednak zjadł(a) chwilę później kolejnego, to może byłby on smaczny, ale nie dałby Ci aż takiego szczęścia jak poprzedni. Pączek numer trzy z pewnością byłby jedzony na siłę, a jeszcze kolejny mógłby spowodować wręcz ból brzucha i ujemną satysfakcję!
Przedstawiony przykład jest zobrazowaniem pierwszego prawa Gossena, zwanego inaczej prawem malejącej użyteczności krańcowej. Zapamiętaj: typowe dobra konsumpcyjne charakteryzują się malejącą użytecznością krańcową – konsumpcja kolejnych jednostek przynosi konsumentowi coraz mniejszą satysfakcję.
Powyższe prawo ma również wpływ na to, jaki kształt mają krzywe obojętności, które zazwyczaj są wypukłe. Rozważmy poniższy przykład:
Spójrzmy na punkt B na krzywej obojętności. Konsument osiąga pewien stopień zadowolenia przy konsumpcji dwóch pączków oraz dziewięciu butelek coli. Gdybyśmy chcieli zabrać mu jednego pączka, ale utrzymać jego zadowolenie na tym samym poziomie, to ile butelek coli musielibyśmy mu przekazać?
Pomyślmy o tym pamiętając o prawie malejącej użyteczności krańcowej. Jako że konsument ma już aż dziewięć butelek coli, to zapewne mają one dość małą użyteczność krańcową. Z kolei, skoro ma on tylko dwa pączki, to możemy przypuszczać, że mają one dużą użyteczność krańcową.
Zabierając więc konsumentowi jednego pączka (o dużej użyteczności), musimy mu to zrekompensować wieloma butelkami coli (o małej użyteczności krańcowej). Pierwsze prawo Gossena powoduje, że krzywe obojętności mają wypukły kształt.
Krańcowa stopa substytucji
W poprzednim przykładzie pokazaliśmy, że konsument byłby skłonny zrezygnować z jednego pączka, gdyby otrzymał dodatkowe cztery butelki coli. Jest to jego skłonność do wymiany dobra x (pączka) na inne dobra (butelki coli). Stosując bardziej fachowe nazewnictwo określamy to krańcową stopą technicznej substytucji (ang. marginal rate of substitution). Możemy ją wyliczyć następującym wzorem:
Nasz konsument rezygnował z jednego pączka :
w zamian za otrzymanie czterech butelek coli:
tak więc MRS wynosi w tym przypadku -4.
W zadaniach na Teście z Wiedzy o Przedsiębiorczości można również korzystać z wartości krańcowych użyteczności dóbr (MUx oraz MUy) w celu policzenia krańcowej stopy substytucji. To zagadnienie jest szczegółowo omawiane na naszym kursie.
Nietypowe krzywe obojętności
- Dobra doskonale komplementarne charakteryzują się koniecznością ich konsumpcji razem. Posiadanie jednego z nich bez drugiego nie daje konsumentowi żadnego pożytku. Czy potrafisz znaleźć przykład takiej pary dóbr?
Prawy i lewy but to przykład takiej pary – prawy but nie jest nam na nic potrzeby bez lewego i na odwrót. Z tego powodu kształt krzywych obojętności również jest nietypowy, konkretnie mają one kształt litery L.
Zauważ, że konsument mający jednego prawego buta (X) oraz jednego lewego buta (Y) znajduje się na krzywej obojętności U1 na punkcie zgięcia. Jeśli otrzymałby on dodatkowe prawe buty, przesunąłby się on w prawo. Jego całkowite zadowolenie jednak się nie zmieni, gdyż nadal miałby on tylko jedną parę butów!
- Dobra doskonale substytucyjne charakteryzują się możliwością całkowitego wzajemnego zastępowania się. Konsumentowi jest całkowicie obojętne czy skorzysta z dobra x czy z dobra y. Czy potrafisz znaleźć przykład takiej pary dóbr?
Dla różnych osób moglibyśmy mówić o różnych kombinacjach takich dóbr, ale typowym przykładem jest masło i margaryna. Ze względu na to, że dobra te spełniają daną potrzebę w takim samym stopniu, to dla konsumenta istnieje stały stosunek ich wymienności (MRS jest stałe). Konsekwencją tego jest istnienie krzywych obojętności, które są liniami prostymi.
- Para dóbr, w przypadku których jedno z dóbr jest pożądane, a drugie obojętne, również charakteryzuje się nietypową krzywą obojętności. W tej sytuacji jedynie jedno z dóbr (x) przyczynia się do wzrostu lub spadku użyteczności całkowitej konsumenta.
Posiadanie tysiąca lub zera jednostek dobra Y (dobra obojętnego) jest dla klienta całkowicie pomijalne. Czy jesteś w stanie domyślić się, jak wyglądają krzywe obojętności w tej sytuacji?
Dobro 𝑌 jest dla konsumenta dobrem obojętnym, ponieważ niezależnie od ilości konsumpcji tego dobra, użyteczność całkowita jest stała. Tak więc krzywe obojętności są prostopadłe do osi OX.
Podsumowanie
Zagadnienia związane z krzywymi obojętności bywają trudne dla uczniów ze względu na wątpliwości w ich interpretacji. Wynika to stąd, że na układzie dwóch zmiennych (ilość dobra x oraz y) staramy się wprowadzić kolejną zmienną (poziom użyteczności).
Polecam Ci spróbować pomyśleć o krzywych obojętności jak o izoliniach (poziomicach) widocznych na mapie. Patrząc na mapę (będącą układem dwuwymiarowym), jesteście w stanie stwierdzić, w którym miejscu znajdują się góry (zjawisko trójwymiarowe) ze względu na narysowane poziomice będące rzutowaniem wysokości terenu na mapę.
Ten sam mechanizm jest stosowany przy rysowaniu krzywych obojętności – są one odzwierciedleniem wysokości zadowolenia konsumenta. Jeśli chcesz kompleksowo przygotować się na wszystkie niespodzianki, z którymi możesz się spotkać podczas rekrutacji na SGH, to już dziś zapisz się na najskuteczniejsze w Polsce kursy EduFactory! Odwiedź nas na: https://edufactory.pl/egzaminy-wstepne/test-z-wiedzy-o-przedsiebiorczosci/.