Przewidywania dotyczące Sprawdzianu Kwalifikacyjnego z Wiedzy o Gospodarce – rodzaje struktur organizacyjnych
Witaj w kolejnym wpisie z cyklu artykułów wyjaśniających wymagające zagadnienia typowe dla Sprawdzianu Kwalifikacyjnego z Wiedzy o Gospodarce. Tym razem skupimy się na wyjaśnieniu, czym są rodzaje struktur organizacyjnych.
Każdy z nas należy do różnego rodzaju struktur społecznych. Jesteśmy związani z innymi poprzez relacje rodzinne, wykonywaną pracę czy realizowany tok studiów. Logicznie uporządkowany zbiór osób i wykonywanych przez nie funkcji wchodzące ze sobą w interakcje będziemy określać mianem struktury organizacyjnej.
Dziś postaramy się Wam przedstawić rodzaje struktury przedsiębiorstw i innych organizacji oraz istotne, definiujące je parametry. W tym miejscu chciałbym Cię również zachęcić do udziału w naszym kursie, który od lat kompleksowo przygotowuje kursantów do skutecznej rekrutacji na SGH. Więcej informacji na ten temat znajdziesz pod poniższym linkiem: https://edufactory.pl/egzaminy-wstepne/egzaminsgh/.
Podstawowe parametry organizacyjne
Mówiąc o strukturach organizacyjnych wyróżniamy cztery cechy, które pomogą nam scharakteryzować każdą z nich. Każda organizacja może być określona przy użyciu tych wyznaczników. Są nimi: specjalizacja, hierarchizacja, centralizacja oraz formalizacja.
Parametr nr 1 – specjalizacja
Specjalizacja określa stopień występowania specyficznych wycinków całości działalności firmy, które są wykonywane przez specjalnie do tego wyszkolone osoby. Zazwyczaj mniejsze organizacje cechują się niższym poziomem specjalizacji.
W małej firmie, założonej przez jedną osobę, to właśnie ona musi być odpowiedzialna za wszystkie czynności – relacje z klientami, relacje z kontrahentami, produkcje itp. Dopiero wraz z rozrostem firmy i zatrudnieniem nowych osób założyciel może sobie pozwolić na oddanie części obowiązków pracownikom.
Proces delegowania kolejnych zadań nosi nazwę specjalizacji. W dojrzałych firmach istnieje duża specjalizacja pracy, charakteryzująca się występowaniem specjalistów ds. obsługi klienta, ds. reklamacji, ds. kontroli jakości i innych.
Źródło: www.pexels.com
Nadmierna specjalizacja prowadzi nieraz do monotonii i powtarzalności pracy. Oznaczać to może zatracenie poczucia wartości wykonywania przez siebie pracy oraz spadku motywacji. Pracodawcy mogą próbować temu zapobiegać poprzez stosowanie wzbogacania pracy (ang. job enrichment). Polega on na włączaniu do obowiązków pracownika zadań z wyższego szczebla, pozwalających mu się rozwijać oraz przełamywać monotonię pracy.
Parametr nr 2 – hierarchizacja
Stopień hierarchizacji określa liczbę stanowisk organizacyjnych i kierowniczych oraz sposób ich powiązania w układzie pionowym, czyli takie uporządkowanie struktury organizacyjnej, które ustala stosunki podporządkowania, wprowadzając podział na przełożonych i podwładnych.
Dodatkowo wyznacza ona tzw. „drogę służbową”, czyli kolejność, według której pracownicy na różnych szczeblach wchodzą ze sobą w interakcje. Ponadto z hierarchii w firmie wyrastają dwa istotne terminy często pojawiające się na Sprawdzianie Kwalifikacyjnym z Wiedzy o Gospodarce. Są nimi zasięg oraz rozpiętość kierowania.
• zasięg kierowania – liczba podwładnych, którzy pośrednio lub bezpośrednio podlegają jednemu kierownikowi;
• rozpiętość kierowania – to liczba podwładnych, którzy bezpośrednio podlegają jednemu kierownikowi.
Źródło: www.pixabay.com
Wyobraź sobie sytuację, w której Pan A jest dyrektorem firmy. Zarządza nią przy pomocy swoich dwóch kierowników – Pana i Pani B. Każde z nich ma dodatkowo pod sobą trzy osoby, które są ich bezpośrednimi podwładnymi. W firmie pracuje łącznie dziewięć osób: dyrektor, dwoje kierowników i sześcioro pracowników. Czy jesteś w stanie określić, jaki jest zasięg oraz rozpiętość kierowania dyrektora?
Rozpiętość dotyczy tylko bezpośrednich podwładnych, więc wynosi ona 2. Zasięg kierowania z kolei zlicza wszystkie podległe osoby, zarówno w sposób bezpośredni jak i pośredni – dla Pana A wynosi on 8.
Parametr nr 3 – centralizacja
Trzecim parametrem służącym do opisywania organizacji jest centralizacja. Definiowana jest ona jako proces przejmowania lub przekazywania uprawnień decyzyjnych na szczeble niższe przez wyższe w hierarchii. Innymi słowy, jest zmniejszanie niezależności działań pracowników niższego stopnia na rzecz ich przełożonych.
Źródło: www.pexels.com
Parametr nr 4 – formalizacja
Ostatnią cechą struktur organizacyjnych jest formalizacja. Definiowana jest ona jako ustalanie wzorców działania pracowników w firmie i zapisywanie ich w formie przepisów, norm oraz także schematów. Jej stopień z kolei zależy od ilości, szczegółowości oraz rygorystyczności w przestrzeganiu owych zapisów.
Idea idąca za zwiększaniem formalizacji jest słuszna, gdyż ma ona na celu zwiększanie skuteczności działań firmy poprzez zapewnianie wewnętrznego ładu oraz minimalizowanie napięć na tle sprzecznych interpretacji kompetencji pracowników. Poniżej przedstawiamy tzw. krzywą formalizacji, która prezentuje zależność między stopniem formalizacji a efektywnością działań firmy.
Jak widzisz, pewna ilość procedur i norm jest niezbędna do zapewnienia firmie warunków skutecznej działalności. Niemniej jej zbyt wysoki poziom może mieć odwrotny wpływ na jej wyniki. Od pewnego momentu każdy nowy przepis czy norma utrudnia efektywne wykonywanie zadań, a tym samym zmniejsza skuteczność działania całej organizacji.
Podsumowanie
Specjalizacja, hierarchizacja, centralizacja oraz formalizacja są czterema najistotniejszymi parametrami opisującymi różnorakie organizacje. Co ciekawe, każdą z tych cech w mniejszym lub większym stopniu możesz również obserwować na przykładzie organizacji w Twoim otoczeniu. Postaraj się w związku z tym odpowiedzieć na pytanie: czy w Twojej pracy występuje wysoki stopień specjalizacji? Czy na Twojej uczelni występuje nadmierna formalizacja?
Jeśli chcesz kompleksowo przygotować się na wszystkie niespodzianki, z którymi możesz się spotkać podczas rekrutacji na SGH, to już dziś zapisz się na najskuteczniejsze w Polsce kursy EduFactory! Odwiedź nas na: https://edufactory.pl/egzaminy-wstepne/egzaminsgh/.